- نویسنده: امید حسینی
ظروف میناکاری مرغوب به محصولاتی گفته می شود که از نظر زیرساخت, لعاب کاری , نقاشی و کوره با کیفیت باشد. بطور مثال برای تشخیص بشقاب میناکاری مرغوب از نمونه نامرغوب آن کافی است به همین موارد گفته شده توجه کنید. در این مقاله سعی داریم نکات کلیدی برای شناخت مینای مرغوب با زیر ساخت فلز را معرفی کنیم ؛چراکه همه این موارد نشان از مرغوبیت کالا دارند و در افزایش یا کاهش قیمت ظروف میناکاری شده تاثیر به‌سزایی خواهند داشت. خرید میناکاری اصفهان به عنوان مینای با کیفیت می تواند مورد پسند مشتریان عزیز واقع شود. ابتدا به معرفی هنر مینا کاری و چیستی ان می پردازیم ؛ میناکاری یکی از هنرهای اصیل صنایع دستی ایرانی است. بخشی از روش تشخیص میناکاری مرغوب با گذشت زمان , تجربه و مقایسه با نمونه های موجود در بازار بدست می آید. یکی از بهترین میناکاری اصفهان Best Minakari , ظروف میناکاری شده استاد مرتضی اسماعیلی است. هنر میناکاری بر پایه تزئین فلزاتی نظیر طلا، نقره، مس، ورشو، آهن و برنج با رنگ‌های مینایی شکل گرفته است. رنگ‌های مینایی اکسیدهای فلزی ازجمله قلع هستند که با مواد شیشه‌ای مخلوط شده و پس از قرار گرفتن بر روی فلز چندین بار در کوره پخته می‌شوند. لعاب مینا ماده‌ای سفت و سخت و شیشه‌مانند است که در میناکاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه یکی از شهرهای مهم در تولید ظروف و اشیای میناکاری شده شهر اصفهان است و ظروف میناکاری‹ برند اسماعیلی اصفهان› از جمله برندهایی است که سابقه درخشانی در تولید میناکاری مرغوب و باکیفیت دارد. برای خرید میناکاری شما می توانید به فروشگاه صنایع دستی اصفهان مراجعه کنید. با مقایسه محصولات تا حد زیادی به تشخیص میناکاری مرغوب از میناکاری نامرغوب پی خواهید برد. مینا کاری شیوه های متنوع و جالبی دارد که برخی از آنها درذیل امده اند: ـ مینای خانه‌بندی : در مینای خانه‌بندی که اسم دیگر آن مینای حجره‌ایست، نقش اصلی با سیم‌های نازک فلزی که معمولا از جنس برنج است بر روی سطح فلز به‌وسیله لحیم نقره ثابت مسی شوند وسپس طرح به‌صورت حجره در می‌آید و داخل آن با رنگ‌های مینایی پر می شود و در کوره پخته می‌شود. ـ مینای نقاشی : در مینای نقاشی زمینه فلز را با رنگ مینایی سفیدمی پو شانند و سپس در کوره می‌پزند. این مرحله تا سه بار تکرار می شود که اصلاحا آن را سفیدکاری می‌نامند. پس از این مرحله شیء مورد نظر برای نقاشی اصلی آماده شده است. ـ مینا با زمینه حکاکی : در این نمونه از میناکاری نخست، طرح و نقوش دلخواه بر روی شی میناکاری حک می شود. سپس با کمک قلم های مخصوصی تمام ظرف را با لعاب های رنگی پوشش می دهند. با این کار بخش های فرورفته ظرف به دلیل اینکه لعاب بیشتری دریافت کرده اند تیره تر می شوند و قسمت های برجسته با دریافت لعاب کمتر روشن تر می شوند، در نتیجه ظرف حالت سیاه روشن به خود می گیرد. از این روش برای تهیه جواهرات و زیورآلاتی که با طلا و نقره ساخته می شوند استفاده می شود.
نکاتی کلیدی برای شناخت مینای مرغوب از نامرغوب با بدنه ی زیرین فلزی
ـ مینا باید دارای زیر ساختی یک‌نواخت و یک‌تکه بوده و فاقد قسمت‌های زائد و اضافی ویا زبرگونه باشد. تشخیص میناکاری مرغوب با تجربه و در گذر زمان بهتر در ذهن شما ماندگار خواهد شد.
ـ لبه‌های ظرف یا شی فلزی زیرین باید بدون هیچ گونه رنگ سبزبوده و سطحی بدون تَرک یا پستی و بلندی ویا تیز و برنده داشته باشد.
ـ الزامیست که ضخامت رنگ در نقاشی و تزئینی که با میناکاری صورت گرفته یک‌نواخت ویکسان باشد و رنگ‌های به‌کار رفته در مرزِ طرح‌ها، درهم ادغام نشده،قابل تشخیص از یکدیگر و هماهنگ باشند.
ـ سطحی که ظرف به آن تکیه می کند، کاملاً صاف و یک‌دست باشد تاظرف به طور مطلوب روی سطوح بایستد.
ـ لعاب مینا باید فاقد ترک، حباب، پوسته، پریدگی، سوراخ و زبری یا دیگر موارد نامطلوب باشد و غلظت آن به‌گونه‌ای باشد که در همه قسمت ها یکسان بوده و نقاطی برجسته‌تر در سطح شیء وجود نداشته باشد.
ـ نقش های مینا باید اصالت ایرانی داشته باشند و در رنگ آمیزی، واجب است که طرح اصلی حفظ شده و قلم‌گیری با نهایت دقت انجام شده باشد. کناره های طرح‌ها و نقش‌ها بایستی تمیز و با ظرافت کار شده باشد.
ـ سطح ظرف مینا کاری شده بایدمانند شیشه ای براق بدرخشد. شفافیت، براق بودن و صیقلی بودن و جلاداشتن اشیا وظروف مینا کاری شده، نشان‌دهنده استفاده از رنگ مرغوب و خوب پخته شدن آنها در کوره است ولی اگر هنگام دست کشیدن بر روی ظروف زبری و ناصافی احساس شد، نشانه پایین بودن کیفیت آنها است.
ـ اثر میناکاری اصیل و مرغوب باید دارای شماره گذاری بوده،همچنین نام هنرمند، تاریخ و محل ساخت اثر نیز بر روی آن حک شده باشد.
ـ پشت ظرف باید دارای لعاب مرغوب و با کیفیت و بدون زدگی،خراشیدگی،پستی و بلندی و تَرک باشد.
ـ اگر بر روی رنگ و یا لعاب نقش بسته بر روی ظروف ترک‌خوردگی و یا جداشدگی مشاهده کردید، نشان‌دهنده سوخته شدن ظرف در حین پختن در کوره است.
در مورد میناکاری
میناکاری یک هنر تابان از جنس آتش و خاک است که دارای رنگی گرم و نورانی می باشد. این هنر تن پوشی از لعاب شیشه شفاف، نیم شفاف و مات است که به قصد آراستن فلز سرامیک و شیشه و … و به منظور حفاظت از سطح آن انجام و در کوره پخته می شود. تشخیص میناکاری مرغوب از نامرغوب در مرحله نخست با نگاه اول تا حد زیادی بدست خواهد آمد ولی بهترین کار برای کسانی که با این محصولات آشنا نیستند مقایسه ظروف با یکدیگر است.
مینا از نظر نوع کاربرد به مینای جواهر ، چینی ، مس و … و از لحاظ دمای پخت به انواع نرم، متوسط، سخت و از جانب داشتن مواد مهمی مانند سرب به مینای سربی و مینای غیرسربی که مینای سربی خود به انواع سرب بالا، پایین، متوسط تبدیل می شود. این مینا از لحاظ ویژگی و کارکرد نیز به مینای مقاوم در مقابل اسید یا مینای مقاوم در مقابل هوازدگی تقسیم می شود.
هنر میناکاری حدود 4000 سال سابقه دارد. گذشتگان از این هنر به منظور نشان دادن تفکرات و باور های اعتقادی، و در تلفیق با هنرهای دیگری همچون نقاشی، ملیله دوزی سنگ ها و فلزات گران بها و ریسمان های طلا و نقره ای، قلاب دوزی و گلابتون دوزی استفاده می کردند. در آن زمان وضعیت کیفی کار میناکاری بسیار پایین بود و صنعت مورد بهره گیری به روش حفره ای بود که کهن ترین صنعت میناکاری است. نقش اصلی در این صنعت بر اساس طلا با نوارهای سیمی طلا تولید و پودر های رنگارنگ در حفره ها تعبیه می شود. میناکاری روی مس اصفهان از سابقه بسیار طولانی برخوردار است و در طول زمان استادان بزرگی در این زمینه فعالیت کرده اند.
گویا یونانی ها این صنعت را از ملیله دوزی طلایی مصری ها آموخته و در اروپای مرکزی و شمالی توسعه دادند و از آن به روی فلز مس و برنز استفاده کرده اند. در آن زمان آرایش مینایی بر روی قلاب کمربندها، دسته شمشیر، مدال، کلاه خود و … انجام میشد. این صنعت حدود ده قرن در حوالی مدیترانه و در میان طایفه سلت که از طایفه های قدیمی اروپای غربی و مرکزی اند رایج بود.
در حدود قرن های چهار تا شش میلادی میناکاری در چین و خاورمیانه و به خصوص به وسیله ایرانی ها و روس ها برای زنده ساختن گرایش و علایق دینی مورد استفاده قرار می گرفت.
هنرورهای بیزانس در قرن های هشت تا دوازده منتخب این هنر دینی شدند . در قرن دهم شکل تازه ای از این هنر به غرب انتقال پیدا کرد که با نام هنر کلیسایی مورد توجه قرار گرفت و موجب شد که زیبایی و پیچش کار در آن دوره بالا گیرد.
نخست به کشیدن الگو می پرداختند و پس از آن الگو با نوارهای زرین ساخته میشد و روی نمودار طلا انتقال می یافت و سپس با بهره گیری از لوله های ظریف و کج، رنگ مینا با توجه و دقت کامل و به صورت یکسان درون حفره ها انتقال پیدا میکرد. بعد از پخته شدن در کوره های زغالی، آن ها به شکل قاب عکس یا جلد کتاب، صلیب و …تبدیل می شدند.
این روش رفته رفته در ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، آلمان و … توسعه یافت. کشور فرانسه بیشتر از تمام کشورها مجذوب این هنر شد و هنوز هم جایگاه بالایی دارد.
بیزانسی ها در کار خود خصوصیات ویژه ای داشتند از جمله بهره مندی از مینای مات و بهره گیری از مدل های چهارگوش به جای گرد . در آن دوره هنر میناکاری بر روی اشیا گوناگون استفاده میشد و حاله گسترده ای از اشیا مکان های دینی و باورهای دینی مانند صلیب ها، پلاک قبر و … و همچنین وسایل مربوط به لباس و حیوانات ، ظروف و … را در بر می گرفت.
در قرن یازدهم صنعت حکاکی (bass- tille) در هنر میناکاری به دست ایتالیایی ها اختراع شد. به این طریق که الگو روی زمینه ،حکاکی یا کنده کاری می شد و پس از آن میناهای شفاف در شیارها و خطوط باریک این الگوها قرار می گرفتند و در نتیجه الگو از پشت لایه نازک مینا مشخص می شد.
در قرن دوازدهم تئوفیلوس آلمانیف روند رشد هنر میناکاری بیزانس را به روز کرد. هنر میناکاری در آسیای شرقی نیز در ابتدای قرن ۱۵ رونق پیدا کرد و مردم هند، چین، کره ، ژاپن به صورت گسترده ای از آن استفاده می کردند. این هنر در شرق آسیا در حرفه توسعه اعتقادات مذهبی بودایی و هندوئیسم قرار گرفت. اوج شکفتن هنر میناکاری امروزه نیز در شرق آسیا یافت می شود. چینی ها میناکاری به صورت حفره ای را در صنایع دستی خود به فراوانی توسعه دادند. آن ها با بنیان گذاری بزرگترین واحد فرآوری مینای حفره ای در پکن در سال ۱۹۵۶ آن را به شکل یک هنر محلی و متداول صادراتی در آوردند.
هندی ها در میناکاری ابزارآلات نقره ای و طلایی به خصوص در چهارچوب نقش گل و پرنده و حیوان و شکل های هندسی درهم و پیچیده و خلق عرصه بی سابقه میناکاری با پکن رقابت می کنند. ایتالیایی ها چه بسا شیوه حفره ای گلابتونی را خلق کردند. در این صنعت نوارهای سیمی را به هم پیچیده و به صورت طناب درآورده و درون حفره ها طناب ساخته شده را از مینا پر می کردند.
در نتیجه کلاف سیمی با قطر های متفاوت با درخششی همچون جواهر ایجاد می شد. روس ها با یادگیری این روش سبک مخصوص خود را در این جهت به وجود آوردند. بیزانسی ها در قرن چهاردهم میلادی صنعت پنجره ای را ایجاد کردند. در این شیوه الگو با سیم فرم داده می شد پس از آن طرح سیمی را روی سطح نازک و نسوز میکا قرار می دادند.
نمونه های مدل سیمی را با مینا پر و سپس پخت می دادند، با برداشتن سطح پایینی ، مینا داخل چهارچوب سیمی قرار می گرفت که مسیر نور بسیار درخشان بود. این مدل در مینا به دلیل شکنندگی و نازکی مینا، در داخل پنجره ها رایج نیست ولی در قرون چهارده تا شانزده بسیار رایج بود.
در آغاز قرن شانزدهم صنعت مینا نقاشی اختراع شد، که مدل فرانسوی آن به شدت تحت تاثیر دگرگونی های رنسانس بود و تا وسط قرن نوزدهم رواج داشت. شهر لیموژ فرانسه در گسترش این صنعت مشهور شد. نقاشی لیموژ در هنر مینا برای هنرورهای معروف کاملاً شناخته شده است. در این سبک پودر مینا و روغن اسطوخودوبین که به مینای لیموژ شهرت دارد با هم مخلوط و روی قسمتی از مینای تک رنگ وارد نقاشی خواهند شد و پس از آن پخته می شوند. خرید زیباترین میناکاری با توجه به سلیقه افراد انجام می شود. هر کسی با توجه به علاقه خود طرحی از ظروف مینا را انتخاب خواهد نمود.
