- نویسنده: امید حسینی
حصیر بافی در ایران از هنرهای بومی و قدیمی بشمار می رود که با سبک های خاصی در جای جای کشور انجام می گردد. مردمان زیادی در سراسر کشور از هنر حصیر بافی محصولات صنایع دستی زیبایی را تولید می کنند.حصیربافی در ایران از جایگاه ویژه ایی برخوردار است, چرا که در زندگی روزمره مردم کاربرد فراوان دارد.هنر حصیر بافی یا بوریا بافی در شهرهای شمالی و جنوبی بیشتر انجام می شود.حصیربافی با نی و حصیربافی با برگ نخل از متداول ترین محصولات در این زمینه است. حصیربافی شمالی در استان های گیلان و مازندران و حصیربافی جنوبی در شهرهای استان های بوشهر و خوزستان بیشتر دنبال می گردد. علاقه مندان به این هنر می توانند آموزش حصیر بافی را بصورت آنلاین فرابگیرند. هنر حصیربافی نه تنها در ایران بلکه در کشورهای دیگر نیز دنبال می گردد. حصیر بافی در گیلان و مازندران و همچنین شهرهای جنوبی کشورمان , بدلیل وجود مواد اولیه از رونق بهتری برخوردار است.علاقه مندان می توانند انواع محصولات حصیری را در فروشگاه صنایع دستی بصورت آنلاین خریداری کنند.حصیر بافی اموزش های حضوری و آنلاین داشته و برای عموم مردم در دسترس است. اگر می خواهید بدانید حصیربافی چیست , تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.تماس با واحد فروش: 09019277512
هنر حصیربافی دوستدار طبیعت
حصیر بافی در ایران
حصیربافی در ایران یکی از هنرهای قدیمی بشر از زمان های بسیار دور بوده که تجلی از عشق و طبیعت می-باشد و زیبایی و شکوه هنر انسان را می توان در آن به خوبی مشاهده کرد. در گذشته انسان ها برای رفع نیازهای خود از اقلام به بافت الیاف طبیعی مشغول بودند. این هنر قدیمی و بی نهایت زیبا نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورها ازجمله آفریقا، کشورهای جنوب شرق آسیا، اندونزی و … رواج داشته و به عنوان یک منبع درآمد محسوب می شود.
در مناطق جنوب و شمال کشورمان، بانوان هنرمند ایرانی در خانه با استفاده از هنر حصیربافی به ساخت سبد، زنبیل، کیف و بسیاری دیگر از این اقلام مشغول هستند.در واقع، این صنعت خلاقیت زیادی می طلبد و فرد باید بدانید که رنگ‌دانه‌ها را چگونه باهم ترکیب سازد تا هنری زیبا خلق نماید.حصیربافی امروزه در میان برخی کشورها بسیار رواج داشته و کاربردهای فراوانی دارد. مواد اولیه ای که برای بافت و ساخت انواع کلاه، کیف و کفش های حصیری و … استفاده می شود بسیار مقرون به صرفه است. انواع لوازم تولید شده از حصیر برای زیبایی و تزئینات منازل در خانه های شهری مورد استفاده قرار می گیرد.
حصیربافی چیست
این هنر که یکی از قدیمی ترین هنرهای صنایع دستی در ایران محسوب می شود در برخی از روستاهای کشور به وسیله برگ درخت خرما، نی و ساقه گندم انجام شده و فراورده های بسیاری از آن تا به اکنون به تولید رسیده است.طبق گزارش‌های به دست آمده کشور ما ایران در رده شانزدهم تولید حصیر در جهان به شهرت رسیده است. صنایع دستی و هنری مردمان روستا از دیرباز مورد توجه مسافران و توریستان بوده است و هنر حصیربافی نیز یکی از بهترین و زیباترین هنرهای دستی مردمان یک شهر می باشد و همواره استقبال زیادی از آن می گردد.
برای انجام این هنر دیرینه برخی لوازم مورد نیاز بوده و مراحلی نیز وجود دارد که به آن ها باید توجه داشت. با ما همراه باشید تا با این هنر دستی مردمان روستایی کشورمان بیش تر آشنا شوید.
طبق تحقیقات و گزارشاتی که توسط باستان شناسان به عمل آمده است، می توان اظهار داشت هنر حصیربافی برای نخستین بار در بین النهرین توسط سومری ها و یا مصری ها ابداع گذشته و قدمت آن به 5 هزار سال پیش باز می گردد. یافته ها نشان از این دارد که نخستین زیراندازهای ساخته شده به دست بشر از الیاف طبیعی و درختان بوده است.بنابراین با مطالعه این گفته ها درمی یابیم حصیربافی از قدمت دیرینه ای برخوردار است به طوری که هنرهای سفالگری و کوزه گری بعد از این صنعت ابداع گشته اند. مدارک زیادی امروزه برای اثبات این گفته ها وجود دارد و تا به امروز نیز مردمان بومی و محلی، این صنعت را حفظ کرده و هر روز پیشرفت چشمگیری می کند.
لوازم مورد نیاز برای حصیربافی
هر هنر و صنعت برای شروع کار به لوازم ویژه ای نیاز دارد. هنر حصیربافی نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگر شما به‌عنوان یک تازه کار وارد این عرصه شده اید، باید بدانید که لوازم مورد نیاز شما برای خلق این هنر زیبا شامل چاقو های مختلف، قیچی، درفش و سوزن، یک ظرف آب برای خیس کردن رشته ها، نخ و ترکیب های رنگ، برخی از مواد و مصالحی که در صنعت هنر کاربرد بسیاری دارند، مانند چسب و مقوا و در نهایت برگ درختانی همانند، نخل، ساقه های نی، ساقه گندم و از این قبیل رشته ها می باشد.
مراحل حصیربافی
این اقلام نام برده شده هر کدام کاربردهای مخصوص به خود را داشته و وجود هر یک از این لوازم برای شروع کار ضروری است. این کاربردها شامل:
- چاقو: جهت بریدن الیاف ضخیم
- قیچی: جهت بریدن چوب ها
- درفش: برای قرار دادن ترکه های اضافی در بافت مورد استفاده قرار می گیرد.
- چسب: محکم کاری برای ثابت کردن تکه های چوب در محل مورد نظر
- چراغ الکلی: جهت سوزاندن پرز های اضافه
- مقوا: کشیدن طرح مورد نظر بر روی آن و قرار دادن ترکه ها روی طرح
برای تهیه و تولید حصیر به شکل های مختلف ابتدا باید لوازمی را که در قسمت فوق نام برده شد را تهیه کنید. بعد از تهیه این اقلام نوبت به شروع کار حصیربافی می رسد. بیش تر حصیرهای تولید شده در کشور با استفاده از برگ درخت خرما و نی صورت می پذیرد به همین دلیل ما در این مقاله آموزش حصیر با این دو رشته را می-آموزیم.
حصیربافی با نی
شاخه های نی که بیش تر در نزدیکی رودخانه ها یافت می گردند به وسیله داس برداشت شده و برگ های آن را جدا می کنند. انتهای نی ها را با استفاده از چاقو شکاف ایجاد کرده و با وارد کردن ضربه به آن ها نی ها شکسته و به ترکه های باریکی تبدیل می شوند. حال هنرمند با استفاده از این ترکه ها کار خود را آغاز می نماید و شروع به بافت می کند که بیش تر برای ساخت زیرانداز از ساقه های نی مورد استفاده قرار می گیرد.برای نرم شدن و انعطاف پذیری نی و یا هر شاخه دیگری آن ها را در آب خیس می کنند. حال با استفاده از هنرهای خود چهار و یا پنج تکه از ترکه ها را به صورت افقی و پنج تکه را نیز به صورت عمودی بر روی هم قرار داده و شیوه یکی از رو و یکی از زیر را به کار می برند.
حصیربافی با برگ نخل
برای این کار برگ درختان تازه خرما را از درخت بریده و برگ ها را جدا کرده و در مقابل نور خورشید قرار می دهند. بعد از این روند برگ ها را درون آب می گذارند و به آن رنگ هایی همچون سبز، قرمز و آبی اضافه کرده تا زیباتر به نظر برسند. حال بسته به نوع بافت مورد نظر و وسیله ای که در ذهن هنرمند مدنظر است، بافندگی را آغاز می کند. برای استفاده از بافت محصولات ظریف همانند کلاه، جارو، سبد از برگ درختان خرما استفاده می گردد.
شیوه های مختلف بافت حصیر
حصیربافی یا به عبارتی “بوریا بافی” به دو شیوه مارپیچ و در هم بافته یا مشبک بافته می شود. این بافت ها با یکدیگر تفاوت داشته اما هر دو از زیبایی خاصی برخوردار هستند.
-
درهم بافته یا مشبک
در این نوع بافت هنرمندان با بافتن دو گرده با هم نوار مصرفی به وجود آورده و به سبک تار و پود بر یکدیگر قرار گرفته و بافته می شوند، تا وسیله مورد نظر به سبک های گوناگون ایجاد گردد. افراد معمولاً برای تولید ظروف و زیراندازها در حصیربافی از بافت مشبک استفاده کرده و برای جذابیت و ایجاد تنوع گاهی رنگ پودها را متفاوت از هم در نظر می گیرند.
- روش مارپیچ
بافت مارپیچ یا پیچشی براساس دو عنصر پایه و نوار بنا شده است. پایه، قطعه ای بلند و نرم می باشد و معمولاً از علف و پوست درخت ایجاد گشته است. برای بافت حصیر به این روش ابتدا پایه را بعد از مارپیچ کردن به دور خود به همراه نواری محکم از جنس علف مستحکم می کنند. به همین ترتیب، هر مارپیچ را به دیگری متصل می کنندتا شیء مورد نظر به دست آید. بافت هایی که از طریق مارپیچ ایجاد می گردد را می توان به وسیله گیاهان و رنگ آمیزی های متنوع تزئین نمود.
گیاهان مورد استفاده در حصیربافی
مردمان هر منطقه ای بنا به نوع شرایط آب وهوایی خود و گیاهان بومی آن منطقه از رشته و یا گیاهان متفاوتی در بافت حصیر استفاده می نمایند. در مناطق شمالی کشورمان بیش تر از گیاهانی همچون سوف، کنف، گالی مورد استفاده قرار می گیرند. سوف نوعی نی سوزنی توپر است که در مرداب ها رشد می کند. در بافت زیرانداز از نی های سوف استفاده می شود. کنف به گیاهی که مخصوص برای حصیربافی تولید می گردد گفته می شود. افراد آن منطقه کنف را بعد از برداشت به مدت دو روز در خشکی و در معرض آفتاب قرار می دهند تا پژمرده شود. بعد از خشک شدن در ساخت زیرانداز به عنوان تار مورد استفاده قرار می گیرد. حصیربافی کاربردهای بسیاری داشته و در انواع مختلف نیز به تولید می رسد.
علاوه بر شمال یکی دیگر از مناطقی که به ساخت و تولید حصیر مشغول است مناطق جنوبی کشورمان هستند در این مناطق گیاهانی که برای بافت حصیر می رویند شامل برگ درخت خرما، کرتک و داز می باشند. کرتک نوعی نی است که معمولا در حاشیه نهرها می روید. با ساقه های بلند و محکمی که دارند یک الیاف باکیفیت و عالی برای ساخت حصیر محسوب می شوند. “داز” نیز به یکی از نخل های جنوب گفته شده که دارای میوه های شیرینی است. برگ های این درخت نخل همانند درخت خرما از استحکام بالایی برخوردار هستند. رشته های به وجود آمده از این نخل به قدری محکم است که برای ساخت پربند که وسیله ای برای بالارفتن از درخت نخل است استفاده می گردد.
هنر حصیربافی یکی از پرکاربردترین و زیباترین صنایع دستی ایران محسوب می شود که قدمتی دیرینه داشته و اکنون نیز با گذشت چندین هزار سال محبوبیت خود را از دست نداده است. کاربردهایی که می توان از این هنر داشت، ساخت کیف، زنبیل، سبد نان، زیرانداز، سبد میوه، کلاه هستند. از این اقلام در منازل شهری بیش تر برای زیباتر کردن خانه و تزئینات استفاده می شود اما مصارف خانگی نیز دارد. با هنر حصیربافی می توان زیباترین اثرها را خلق کردن که این موضوع بستگی به ذوق و سلیقه خود هنرمند دارد. ما در این مقاله شما را با نحوه ساخت و مراحل حصیربافی آشنا کرده ایم. این صنعت امروزه اشتغال بسیاری در میان بانوان ایرانی در خانه ها ایجاد کرده و بیش تر در مناطقی همچون شمال و جنوب خانم ها به بافت حصیر مشغول می باشند.
