- نویسنده: امید حسینی
سازهای بادی ایرانی از سازهای قدیمی و خاص در حوزه موسیقی بشمار می روند. معمولا ساخت انواع انواع سازهای بادی با دست انجام شده و این کار جزء فعالیت های صنایع دستی بومی بشمار می رود. استفاده از سازهای بادی چوبی و سازهای بادی برنجی با توجه به صدای مورد نیاز انجام می گردد.علاقه مندان می توانند آموزش سازهای بادی را از طریق فضای مجازی بصورت آنلاین دنبال کنند.هنرمندان شایسته فراوانی در این زمینه مشغول به فعالیت بوده و می تواند در توسعه و بهبود انواع سازهای ایرانی موثر باشند. محصولات و آلات موسیقایی تنوع بالایی داشته و با توجه به نوع فعالیت هر شخص با گروه هنری دنبال استفاده می شوند. اسامی انواع سازهای بادی رسمی در مناطق مختلف جهان یکسان بوده ولی بسیاری از سازهای بادی سنتی در هر جایی با نام خاصی شناخته می شوند. خرید سازهای بادی از فروشگاه آلات موسیقی یا فروشگاه صنایع دستی برای هنردوستان امکان پذیر است. تنوع صدای سازهای بادی به آهنگ سازان امکان می دهد با توجه به نیاز خود تنظیمات موسیقایی بهتری انجام دهند.تماس با واحد فروش: 09019277512
آشنایی با انواع سازهای بادی
سازهای بادی به مجموعه آلات موسیقی گفته میشود که از طریق دمیدن هوا به داخل آن صدا تولید می گردد. این آلات موسیقی از زمان های دور به کار می رفتند؛ بدون آنکه بشر در جوامع مختلف بداند در آینده ای نه چندان دور قرار است این لوازم به عنوان سازهای موسیقی مهم به کار بروند. انواع ساز بادی را در کنسرت ها و موسیقی های مختلف از نزدیک تماشا کردهاید. بلندترین صدا که از نوعی ساز بادی همه ما آن را می شناسیم از ابزاری به نام بوق یا شیپور تولید می شود. شیپور های جنگی که در زمان جنگ در میدان نبرد نواخته میشدند، نوعی ساز بادی به شمار می روند.
برای طراحی و ساخت انواع سازهای بادی از ابزارهای مختلفی استفاده می شود که یا از فلز یا از چوب ساخته شده اند. همه ما با ابزار موسیقی فلوت آشنایی داریم. این آلات موسیقی صدای گوش نوازی تولید می کنند و برای تکنوازی و موسیقی های آرامش بخش بر اساس موسیقی طبیعت بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. نواختن فلوت، فوت و فن های خاص خودش را دارد. این ابزار از چوب ساخته شده است که دارای سوراخ های روی بدنه خود می باشد. نوازنده با دمیدن پیوسته در فلوت و تنظیم باز و بسته کردن سوراخ های روی آن، صدای منحصر به فردی را تولید می کند.
انواع سازهای بادی
فلوت یکی از معروف ترین و پرطرفدارترین سازهای بادی است در کنار آن، سایر سازهای موسیقی بر اساس دمیدن هوا شامل ساکسیفون، ترومپت، ترومبون، توبا، فاگوت و کلارینت وجود دارند که هر یک از نظر شکل ظاهری و نحوه استفاده، ویژگی های متفاوتی دارند. به کار گرفتن سازهای بادی برای نواختن موسیقی به تنهایی برای تکنوازی بسیار مناسب است اما زمانی صدای این سازها گوش نواز می شود که در کنار سازهای زهی و سازهای ضربهای به صورت ترکیبی استفاده شود. برخی از انواع ساز بادی از نظر شکل ظاهری، قدیمی تر هستند و برخی دیگر در دسته نسل جدید آلات موسیقی قرار میگیرند. در ادامه درباره معرفی این سازها و آلات موسیقی بیشتر صحبت می کنیم.
همانطور که در قسمت قبل به آن اشاره کردیم انواع سازهای بادی از نظر جنس تشکیل دهنده، به سازهای برنجی و سازهای چوبی دسته بندی می شوند. ساز های برنجی همانند ساز ترومپت و شیپور، از جنس آلیاژ برنج یا آلیاژهای مشابه ساخته شدهاند و دارای یک سری دکمه ها و دسته هایی هستند که نوازنده بر اساس آن موسیقی های مناسب می نوازد. در این قسمت توضیح مختصری درباره این سازها خواهیم داشت.
- ساز بادی ترومپت : یکی از پرکاربردترین سازهای بادی با نام ساز ترومپت شناخته می شود. شکل این ساز تا حدودی شبیه به شیپورهای جنگی است با این تفاوت که در قسمت میانه به صورت دو ردیف، از میله های تو خالی تشکیل شده که دکمه های تنظیم تُن صدا در این قسمت نصب شدهاند. در انتها، میله به حالت خمیده به سمت مخالف خروجی ترومپت چرخش دارد و نوازنده از این قسمت در ابزار موسیقی می دمد. کلیدها یا همان دکمه هایی که در میانه ساز بادی ترومپت قرار دارند، پایین و بالا می روند و نوازنده می تواند با حرکت دست خود، بنا بر کوتاهی یا بلندی صدا، این دکمه ها را باز کند یا ببندد. صدای ساز بادی ترومپت، یک صدای آشنا است؛ چیزی شبیه شیپورهایی که در میدان های جنگ در زمانهای قدیم نواخته می شده است. از نظر شکل ظاهری، ساز بادی ترومپت دارای ۳، ۲ یا 4 دریچه است. انواع آن به این بستگی دارد که چه نوع موسیقی با چه میزان صدا برای نواختن نیاز است. از سازهای بادی ترومپت برای موسیقی های گروهی ارکستر و جشن های بزرگ بسیار استفاده می شود.
- ساز بادی ترومبون : یکی دیگر از انواع سازهای بادی با نام ترومبون شناخته میشود و از نظر شکل ظاهری بسیار شبیه ساز ترومپت است. تفاوت های جزئی که میان ساز بادی ترومبون و ساز بادی ترومپت وجود دارد در این است که در ساز ترومبون، خروجی صدا و محل دمیدن نوازنده در یک جهت قرار دارد. نوازنده با استفاده از یک میله خمیده فلزی به شکل حرف U انگلیسی که آن را به صورت اسلایدی به عقب و جلو حرکت میدهد، میزان صدا و آهنگ را تغییر می دهد؛ این در حالی است که در ساز بادی ترومپت، محل خروجی صدا و محل دمیدن نوازنده در دو جهت مخالف قرار دارند.در ساز بادی ترومپت، آهنگ یا ملودی توسط دریچه ها یا همان دکمه ها و باز و بسته شدن آنها تنظیم می شود، در حالی که در ساز بادی ترومبون، این حرکت با میله اسلایدی انجام می گیرد.
اسامی انواع سازهای بادی
- ساز بادی فلوگل هورن : ساز بادی فلوگل هورن شباهت زیادی به ساز بادی ترومپت دارد اما از نظر تنظیم لوله ها و دریچه هایی که برای صدای آهنگ و موسیقی به کار می روند، با آن متفاوت است. در این ساز بادی، تمام لوله ها و مجرای خروجی قطر بیشتری دارند. صدای ساز بادی فلوگل هورن در مقایسه با ساز بادی ترومپت، ملایم تر است.
- ساز بادی کورنت : یکی دیگر از پرکاربردترین سازهای بادی، ساز بادی کورنت نام دارد. شکل ظاهری این ساز شبیه ساز ترومپت است با این تفاوت که لوله های خمیده و کلیدهای کنترل صدا در میانه ساز، اندکی قطورتر و بیش تر هستند. خروجی ساز بادی کورنت، قطر بیشتری دارد، بنابراین صدای ملایم تر تولید میکند. از این نوع ساز بادی بیشتر جهت هم نوازی در کنسرت ها استفاده می شود.
- ساز بادی فرنچ هورن : یکی از انواع سازهای بادی از نظر شکل ظاهری، طراحی بسیار جذاب و خیره کننده ای دارد و به آن، ساز بادی فرنچ هورن گفته می شود. این ساز بادی از نظر محل دمیدن نوازنده و مخروط خروجی تقریباً یک زاویه ۹۰ درجه را تشکیل میدهد؛ این در حالی است که در فاصله بین این دو قسمت، یک بخش حلقوی وجود دارد که تمام لوله های انتقال دهنده هوا و کلیدهای کنترل در آن بخش تعبیه شدهاند. کار کردن با ساز بادی فرنچ هورن به مهارت زیادی نیاز دارد. کنترل این ساز بادی برای نوازنده اندکی دشوار است. برای موسیقی های ملایم تر در کنسرت ها از ساز بادی فرنچ هورن استفاده میشود؛ اما نوازنده باید آنقدر ماهر باشد که بتواند خمیدگی این ساز بادی را هم راستا با حرکت انگشتان خود تغییر دهد.
- ساز بادی توبا : از نظر طراحی ظاهری، سازهای بادی توبا به گونه ای ساخته شده اند که هم مسیر دمیدن هوا و خروجی صدا در زاویه ۹۰ درجه قرار دارد و نکته مهم این است که مخروط خروجی صدا به سمت بالا می باشد. لوله هایی که وظیفه انتقال صدا را دارند و همچنین دریچه های کنترل صدا در مجاورت لوله خروجی صدا تعبیه شده است. این قسمت بسیار به سازهای ترومپت و فرنچ هورن شباهت دارد.
- ساز بادی ساکسیفون : یکی دیگر از پرکاربردترین سازهای بادی، ساز بادی ساکسیفون است که صدای دلنشینی دارد. در بیشتر از ۹۰ درصد موسیقی های جهان در ارکسترها و کنسرت های بزرگ و جشن ها، ساز ساکسیفون نواخته می شود. اکثر رهبران موسیقی جهان به نواختن ساز ساکسیفون آشنایی کامل دارند.
- ساز بادی یوفونیوم : یکی دیگر از انواع سازهای بادی که صدای تقریباً بم و گرفتهای تولید میکند، ساز یوفونیوم نام دارد. این ساز به ساز بادی توبا بسیار شباهت دارد اما از نظر قطر لوله ها، بزرگتر است.
- ساز بادی فلوت : یکی دیگر از پرکاربردترین سازهای بادی، ساز بادی فلوت است. همه ما با ساز بادی فلوت آشنایی داریم. فلوت می تواند از جنس چوب یا آلیاژ دیگری ساخته شود. فلوت دارای یک سری دکمه روی بدنه خود است که نوازنده به ترتیب، آنها را برای نواختن یک موسیقی منحصر به فرد به کار می برد.فلوت های قدیمی که از جنس چوب ساخته می شدند دارای سوراخ هایی بودند که نوازنده باید بنابر موسیقی مورد نظر خود، سوراخ های فلوت را مسدود یا باز می کرد.
خرید سازهای بادی
اگر تا به اینجای مطلب به نواختن سازهای بادی علاقه مند شده اید شاید به این فکر میکنید که بهتر باشد آموزش موسیقی را از این نوع ساز آغاز کنید. خرید آلات موسیقی، فوت و فن های خاص خودش را دارد. بدون اینکه به نواختن ابزارهای موسیقی علاقه داشته باشید یا استعدادی در این زمینه داشته باشید نمی توانید نواختن را آغاز کنید. از میان آلات موسیقی مختلف، سازهای بادی طرفداران زیادی دارند. پیشنهاد می دهیم به تعدادی موسیقی بی کلام به صورت تک نوازی که با ساز بادی نواخته شده گوش کنید تا علاقهمندی خود را بهتر شناسایی نمایید. یکی از نکات مهم که در خرید سازهای بادی باید به آن توجه کنید، ابعاد و اندازه های ساز است. سازهای برنجی وزن بیشتری دارند و از نظر جایگاه قرار گرفتن انگشتان دست باید متناسب با جثه و سن نوازنده باشند. نواختن ساز ترومپت یا ساز ساکسیفون که وزن بیشتری دارد برای کودکان مناسب نیست. در مقابل می توان از ساز فلوت که یک نوع ساز ساده است برای سنین کمتر استفاده کرد.
وقتی می خواهید یکی از سازهای بادی را بخرید به این توجه کنید که قرار است در چه مکانی تمرین کنید. اگر لازم باشد وسیله موسیقی خود را از منزل تا آموزشگاه موسیقی به همراه داشته باشید حتماً به روش استاندارد حمل آن توجه کنید. فروشندگان آلات موسیقی هنگام فروش برخی از سازها برای آن یک کیف مناسب یا جعبه مناسب آماده کردهاند که از ابزار موسیقی محافظت می کند. سازهای بادی ترومپت یا ترومبون دارای جعبه های مخصوص هستند که دقیقاً باید ساز را در محل مخصوص خود قرار دهید و درب را ببندید. مجدداً تأکید میکنیم که نواختن سازهای بادی در آپارتمان ها یا مجتمع های مسکونی به احتمال زیاد باعث ایجاد مزاحمت برای همسایگان خواهد شد. بهتر است آموزش این نوع سازها را در آموزشگاه های موسیقی دنبال کنید.