- نویسنده: امید حسینی
خراطی در ایران از هنرهای قدیمی چوبی بشمار می رود.خراطی چوب توسط هنرمندان ایرانی در شهرهای مختلف انجام می شده است. تراشیدن چوب ابتدا با دست و سپس یا ماشین و دستگاه صورت می گرفته. وسایل چوبی که در گذشته ساخته می شده است, طرح های ساده ایی داشته و برای زیبایی بیشتر از این هنر استفاده می شده است. البته در برخی موارد هنر خراطی روی چوب برای ساخت محصولات و ظروف مورد نیاز در منزل استفاده می گردد. صنایع دستی ایران در هر زمینه ایی که باشد مورد توجه علاقه مندان به هنرهای مشرق زمین است.هنر خراطی اصفهان, خراطی تهران و سایر شهرهای کشور همگی , الهام گرفته از فرهنگ و آداب و رسوم کشورمان است. اگر می خواهید بدانید که خراطی چیست؟ تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. هنر خراطی چوب نمونه ایی از هنرهای صنایع دستی کاربردی بشمار می رود. بسیاری از محصولات خراطی را برای منزل در فروشگاه صنایع دستی می توان تهیه نمود. هنر تراشیدن نقش بر چوب و خلق محصولات تزئینی و کاربردی با چوب را خراطی گویند. در گذشته خراطی چوب با دست انجام می شده و هم اکنون با ماشین و دستگاه صورت می پذیرد. علاقه مندان به هنرهای دستی اگر می خواهید بدانید خراطی یعنی چه تا پایان این پست با ما همراه باشید.تماس با واحد فروش: 09019277512
خراطی روی چوب هنر صنایع دستی
تاریخچه خراطی
خراطی در ایران یکی از هنرهای دستی چوبی است که از زمان‌های خیلی دور تا کنون در میان این مردمان رواج داشته است و همواره علاقه مندان و طرفداران خاص خود را دارد. امروزه با پیشرفت‌های صورت گرفته، ابزار و وسایل به کار رفته در این هنر نیز دچار تغییرات زیادی شده است و انجام آن را به مراتب ساده تر نموده است.برای آگاهی بیشتر شما در این مقاله در تلاش برای معرفی کامل این هنر و آموزش‌های لازم برای تهیه ابزار مورد نیاز و همچنین چوب مناسب هستیم تا بتوانید با استفاده از این مطالب به راحتی به انجام این هنر اصیل ایرانی مشغول شوید. پس با ما همراه باشید و مطالب را با دقت مطالعه نمایید.
هنر خراطی
اگر بخواهیم تاریخ دقیق پیدایش هنر خراطی در ایران را در تاریخ بدانیم این کار ممکن نیست؛ اما می‌توان حدود تقریبی آن را زمانی دانست که انسان‌ها برای اولین بار به کمک چوب توانستند ابزارهای مورد نیاز خود مانند سلاح را بسازند. بنابراین متوجه می‌شویم که قدمت این هنر بسیار زیاد است. یکی از قدیمی ترین آثار باستانی پیدا شده در رابطه با این هنر در مصر و در مقبره توتانخامون پیدا شده است که باستان شناسان، قدمت آن را بیش از 3000 سال پیش از میلاد می دانند.
هنر خراطی چوب
در آن زمان‌ها، خراطی کار بسیار سختی به شمار می‌آمد زیرا برای انجام آن همواره باید دو نفر تمام وقت خود را می‌گذاشتند. به این صورت که یکی از آنها چوب را نگه داشته تا دیگری با استفاده از وسایل تیز بتواند چوب را به طور دلخواه تراش دهد اما رفته رفته با پیشرفت‌هایی که در ابزار به وجود آمد، تقریباً در قرون وسطی با اختراع پدال، دیگر نیازی به نگه داشتن چوب توسط فرد دیگر نبود.
خراطی در ایران حدوداً در قرن های 16 و 17 میلادی از طریق بازرگانان و مسافران به اروپا نیز راه پیدا کرد و تنها اشراف زادگان حق انجام آن را داشتند. این هنر بیشتر در شهرهایی رواج داشت که به میزان بیشتری به چوب دسترسی داشتند و می‌توانستند با استفاده از آنها ابزار و وسایل زیبا چوبی بسازند. با گذر زمان نوع کاربرد و استفاده خراطی در ایران نیز دستخوش تحول قرار گرفت.
دستگاه خراطی
در گذشته کسانی که به خراطی در ایران و کار با چوب مشغول بودند از ابزارهای ساده و بسیار ابتدایی کمک می‌گرفتند. همانطور که در قسمت بالا به آن اشاره شد به مرور این ابزار مجهز به پدال شدند و نسبت به مدل‌های قبل از خود پیشرفت کردند. خوشبختانه امروزه دیگر این ابزار قدیمی مورد استفاده افراد قرار نمی‌گیرد و ماشین‌های مخصوص این کار جایگزین آنها شده اند که در ادامه به بررسی انواع این ماشین‌ها خواهیم پرداخت. ماشین‌های جدید خراطی در ایران را با توجه به عوامل مختلف می‌توان به چند دسته تقسیم بندی نمود. اولین تقسیم بندی بر پایه سرعت مختلف آنها است که به دو دسته تک سرعته و همچنین دو سرعته تقسیم شده و با توجه به پایه داشتن یا نداشتن نیز شامل دو مدل پایه دار و رومیزی می‌شود.
ماشین خراطی
انواع مختلف ماشین خراطی در ایران عبارت اند از:
- ماشین تک سرعته : برای تغییر سرعت در مدل تک سرعته می‌بایست جای قرارگیری روی تسمه را تغییر داد. مکانیزم سرعت این دستگاه به گونه ای است که دو فولی موجود در آن در جهت عکس یکدیگر قرار خواهند گرفت به این صورت که یکی از آنها بر روی محور اصلی ماشین و دیگری به موازات آن بر روی محور دیگری به نام “نیش” هستند. رابطه بین اندازه این فولی، محور اصلی و محور لنگه با سرعت، به گونه ای است که اگر قطر اولی بیشتر و قطر دومی کمتر باشد سرعت دستگاه بیشتر خواهد شد.
هنر تراشیدن نقش بر چوب
- ماشین چند سرعته: در این مدل با در نظر گرفتن یک کلید برای تغییر سرعت، افراد به راحتی می‌توانند سرعت آن را به طور دستی تنظیم نمایند.
- ماشین پایه دار: این نوع ماشین برای افرادی مناسب است که میز مخصوص خراطی در ایران را در اختیار ندارند.
- ماشین رومیزی : برخلاف مورد قبل اگر افراد از یک میز مناسب این کار را دارند به راحتی با خرید ماشین رومیزی می‌توانند با این دستگاه به فعالیت حرفه ای خود در این زمینه ادامه دهند.توجه داشته باشید که این دستگاه‌های مختلفی که در بالا به آن پرداختیم دارای اندازه‌های متفاوتی نیز هستند. برای مثال دستگاه 40 سانتی مناسب کار بر روی قطعه چوبی به قطر 40 سانتی متر است، بنابراین ابتدا قبل از اقدام به خرید قطر چوب مورد استفاده خود را تعیین کرده و سپس ماشین مخصوص آن را تهیه نمایید.
اگر در این زمینه تخصص و اطلاعات کافی را ندارید نگران نباشید؛ زیرا در هنگام خرید ماشین خراطی در ایران می‌توانید از افراد با تجربه در این حوزه مشورت گرفته تا آنها به شما کمک کنند که با توجه به شرایط موجود بهترین ماشین خراطی را انتخاب و خریداری کنید.
چوب خراطی
انواع چوب خراطی
می دانید که مهم ترین مواد اولیه مورد نیاز برای هنر خراطی در ایران استفاده از چوب مناسب است. هر چه میزان کیفیت و نوع چوب بهتر باشد به تبع، نتیجه کار نیز بسیار با کیفیت و چشم نواز خواهد شد. اگر در هنگام خرید چوب دقت کافی را نداشته باشید و چوب اشتباهی را انتخاب کنید، نه تنها نتیجه نهایی مطلوب نخواهد بود بلکه ممکن است در هنگام کار با ماشین مخصوص خراطی در ایران برای شما مشکلات احتمالی و گاه خطرناکی را به وجود آورد. برای جلوگیری نمودن از بروز این مشکلات انواع چوب‌های مناسب و نکات مهم انتخاب آن را شرح خواهیم داد.
انواع چوب مناسب برای خراطی در ایران عبارت اند از:
- چوب راش : اگر به دنبال یک چوب با سختی زیاد و همچنین وزن سبک هستید، بهترین گزینه برای شما چوب راش است. این چوب بسیار سخت و سبک می‌باشد. این ویژگی آن باعث شده تا در ساخت وسایل آشپزخانه مانند قاشق، چنگال، کاسه، بشقاب و… مورد استفاده قرار بگیرد. علاوه بر این‌ها چوب راش به دلیل دارا بودن رنگ روشن و طرحی زیبا می‌تواند زیبایی کار نهایی شما را دو چندان نماید.
- چوب آبنوس: درخت آبنوس به خاطر رشد اندک خود سال‌های زیادی طول می‌کشد تا بالغ شده و به مرحله استفاده برسد. متاسفانه بیشتر آنها در هنگام رسیدن بلوغ در معرض آسیب‌های محیطی قرار می‌گیرد این عوامل باعث کم یابی این نوع چوب برای خراطی در ایران و همچنین بالا رفتن قیمت آن خواهد شد. به همین علت اگر می‌خواهید از یک چوب لوکس و لاکچری استفاده کنید، این چوب بهترین گزینه است. یکی دیگر از مزیت‌های آن دارا بودن طیف رنگی متنوع می‌باشد.
- چوب چنار: چوب چنار بسیار شبیه به چوب راش است و مزیت‌های همچون رنگ زیبا، بافتی سخت و… دارد که باعث می‌شود در پروژه‌های معماری برای ایجاد تضاد رنگی در وسایل و ابزار ساخته شده مورد استفاده قرار بگیرد. یکی از مواردی که از چوب چنار کمک گرفته می‌شود در ساخت وسایلی همچون قاشق و چنگال است.
- چوب زبان گنجشک: چوب زبان گنجشک در هنر خراطی در ایران بسیار مورد توجه هنرمندان قرار می‌گیرد و این جلب توجه به دلیل طیف رنگی روشن و زیبا و همچنین میزان استحکام آن است. به طوری که در برخی از کشورها مانند امریکا از این چوب برای ساخت چوب بیسبال استفاده می‌شود. در ایران نیز برای ساخت دسته ابزاری مانند چکش، تبر و… چوب زبان گنجشک بهترین گزینه ممکن است.
حال که با انواع چوب مورد نیاز خراطی در ایران آشنا شدید، توصیه می‌شود با توجه هدف خود از این کار یک مدل چوب را انتخاب و آن را خریداری کنید. انتخاب چوب مناسب می‌تواند به میزان زیادی انجام این هنر را برای شما دلچسب و شیرین نماید.
انتخاب چوب خراطی در ایران
- توجه به میزان سالم بودن چوب: برخی از چوب‌ها ممکن است بر اثر عواملی مانند رطوبت، موریانه و… دچار پوسیدگی و خرابی شود که در این صورت اگر از این گونه چوب‌های خراب استفاده کنید، محصول نهایی در مدت زمان کوتاهی خراب خواهد شد.
به همین علت بهتر است قبل از خرید حتماً از سلامت چوب مورد نظر خود اطمینان حاصل کنید. البته اگر در زمینه مشکلات و عیوب چوب تجربه کافی را ندارید پیشنهاد می‌شود که حتماً خرید خود را از محل‌های معتبر و شناخته انجام داده و یا از افراد با تجربه در این زمینه کمک بگیرید.
- توجه به میزان رطوبت چوب: همواره گفته می‌شود که در هنر خراطی در ایران بهتر است از چوب‌هایی که رطوبت اندکی دارند استفاده کنید. سعی داشته باشید که از خرید چوب‌های مرطوب خودداری نمایید زیرا در هنگام کار با آنها با مشکلات زیادی مواجه خواهید شد. جالب است بدانید برای اندازه گیری میزان رطوبت موجود در چوب از یک وسیله مخصوص به نام رطوبت سنج استفاده می‌شود.
- اندازه چوب مورد نیاز: اگر می‌خواهید با چوب وسایل کوچکی مانند قاشق و چنگال و… بسازید نیازی به خرید یک متر چوب ندارید. در این صورت مقداری از چوب خریداری شده بدون استفاده خواهد ماند، بنابراین به سایز چوبی که برای کار نیاز دارید توجه نمایید.
در انتها می شود از مطالب شرح داده شده به این نتیجه رسید که هنر خراطی در ایران از زمان های بسیار دور در حدود 3000 سال قبل از میلاد در میان انسان ها رواج داشته که با گذر زمان کاربرد و وسایل به کار برده شده در آن تغییرات زیادی داشته است. امروزه اگر می‌خواهید به این حرفه مشغول شوید، می‌بایست تمام مهارت‌های لازم در این زمینه را فرا گرفته و نکات گفته شده را مد نظر قرار دهید.
